VERVOLG OP INACTIVITEIT

Gisteren publiceerde ik een blog over de gevolgen van inactiviteit. Ik ben er al langer mee bezig, want in november was ik aanwezig bij de Looptrainersdag en de inleider was Prof. Dr. Erik Scherder. We kennen hem als de olijke grijzende bebaarde man bij De Wereld Draait Door. Over die inleiding schreef ik een artikel in ProLoop, het magazine van Hardlooptrainers Nederland. Lees hier het volledige artikel:

(Verschenen in ProLoop, het magazine voor hardlooptrainers, 2015)

Professor doktor Erik Scherder tradt op als inleider, als keynote speaker op de Looptrainersdag 2014. In zo’n duizend looptrainers vond hij een welwillend publiek. “Hij kan iets bewijzen, waar jullie in geloven,” leidde Jan Willem Landree hem in, “dat heeft er mee te maken dat bewegen goed is voor je lijf.”

Parmantig en met ferme pas loopt de professor over het grote podium. Zijn voetstappen dreunen door de mircofoon. “Ziet u wat er gebeurt met mijn frontale lob,” vraagt hij enthousiast, “nee, natuurlijk niet, maar kunt u zich het voorstellen? Als ik stevig doorwandel, brisk walking, neemt de doorbloeding van de frontale lob flink toe. Vindt u het niet fantastisch?” Met weinig moeite en veel humor weet Erik Scherder, ook wel bekend van zijn enthousiaste optreden in De Wereld Draait Door, het duizend koppig publiek aan zich te binden. In een half uurtje benadert hij diverse onderzoeken op een populair wetenschappelijke manier. Het wordt de toehoorders snel duidelijk. We doen fantastisch werk.

Pandemie van lichamelijke inactiviteit

‘Zitten is het nieuwe roken’ is een uitspraak die hem wordt toegedicht, maar bij aanvang van zijn presentatie geeft Prof Dr Erik Scherder aan dat deze uitspraak komt van een Amerikaans onderzoek gepubliceerd in The Lancet naar de gevolgen van inactiviteit. Jaarlijks sterven er meer Amerikanen aan de gevolgen van een inactief leven (5,3 miljoen) dan aan roken (5,1 miljoen). We hebben een zittend beroep, we nemen de auto naar het werk, pakken de lift of de roltrap als we omhoog of omlaag willen. Kortom, we leiden een inactief bestaan en dat is de Verenigde Staten al doodsoorzaak nummer een. Hij schetst het beeld van de studenten, die elke dag met de metro tot aan de VU –“het liefst in de VU” – reizen, de roltrap nemen en in de VU massaal voor lift staan te wachten, de hele dag in de collegebanken zitten en met dezelfde liften, roltrappen en metro weer naar huis reizen. “Denkt u dat ze ’s avonds nog zin hebben om lekker te gaan bewegen? Nee, want een gevolg van inactiviteit is een verminderde motivatie en initiatief.”

Fantastisch werk

Bewegen heeft een gunstige werking frontale lob, het deel van de hersenen dat het laatst tot volledige ontwikkeling komt en pas rond je 25^e is volgroeid en het regelt de werking van de rest van de hersengebieden. Het baansysteem, de witte stof of fasciculus longitudinalis superior, zorgt voor verbindingen tussen hersengebieden. Hoe groter de afstand van de verbinding tussen de frontale lob en andere hersengebieden, hoe complexer de cognitieve functie. Bijvoorbeeld empathie en motoriek zitten in gebieden achterin de hersenen. Kinderen met autisme hebben een storing in dat baansysteem, waardoor de verbindingen moeizamer verlopen. “Uit onderzoek bleek dat als kinderen met autisme een muziekinstrument bespelen, dat de vezeltjes in het baansysteem zich beter gaan richten en dat daarmee het empathisch vermogen verbetert. Mijn hart gaat er sneller van kloppen,” glundert Scherder, “hetzelfde is met bewegen. De motorische systemen zijn hetzelfde als de cognitieve systemen. U doet van fantastisch werk. Door te wandelen, brisk walking, of hardlopen gaat uw hart geweldig aan de gang, dat geeft een enorme bijdrage aan de witte stof.”

Rekening komt pas na 15 jaar

De wetenschappelijke pionier in ouderen en bewegen, Art Kramer, liet ouderen een half jaar 45 min per dag aan brisk walking doen. De resultaten op bepaalde cognitieve functies waren aanzienlijk “We found that those who received aerobic training showed substantial improvements in performance on tasks requiring executive control, such as planning, scheduling, inhibition and working memory, compared with anaerobically trained subjects,” was te lezen in Nature, die de resultaten van het onderzoek publiceerde. Volgens Scherder heeft bewegen vooral een gunstige invloed op inhibitie (remming). “Inhibitie is het grootste goed dat we hebben,” stelde hij, “het bepaalt in grote mate onze zelfstandigheid en is belangrijk voor het nemen van initiatief, voor motivatie, voor geheugen, voor motoriek. Agitatie, de motorische onrust neemt af.” Bij ouderdom, met een beetje hoge bloeddruk en een beetje suiker type II, gaat de witte stof er onder leiden. Dat kun je merken doordat je wat trager wordt in je motoriek en wat trager in het denken. In de witte stof kunnen gaatjes ontstaan als gevolg van 15 jaar onbehandelde hoge bloeddruk. “Als er iets is in de komende 10 a 15 jaar, als u denkt aan dementie, waar we ons op moeten richten is het op de bloedvaten, dus ook de bloedvaten van het brein. Inactiviteit is een sluipmoordenaar, want de rekening komt pas na 15 jaar,” schetst de professor

Zonder remming chaos

Meer dan 35% van de Nederlanders blijkt gemiddeld meer dan 16 uur per dag te zitten. “Dat zijn dramatische cijfers,” concludeert Erik Scherder, “de eerste 25 levensjaren zijn cruciaal voor de rest van het leven, voor gezond ouder worden.” Volgens een studie van Tomporowksi onder jongeren verbeteren de cognitieve functies als ze meer bewegen. “Similar to adults, exercise facilitates children’s executive function (i.e., processes required to select, organize, and properly initiate goal-directed actions). Exercise may prove to be a simple, yet important, method of enhancing those aspects of children’s mental functioning central to cognitive development”, aldus de samenvatting in Nature. Als je voldoende beweegt in je jonge jaren, bouw je volgens Scherder een cognitieve reserve op waar je later heel veel aan hebt. “Bij jongeren, bij volwassenen, bij ouderen: alle studies laten zien dat bewegen heeft gunstige invloed op impulscontrole of inhibitie. Inhibitie staat gelijk aan remming. Zonder remming kunt u niet goed handelen,” besluit hij, “stel je voor wat het betekent voor kwetsbare groepen zoals dementen en autisten als alles in hun leven even belangrijk is. Dan ontstaat er chaos in hun hoofden. Door activiteit haalt u het remmend vermogen terug. Uw werk is van essentieel belang.”

Interesse?
Heb jij ook belangstelling voor coachen in en met de natuur? Voor jezelf of met je klanten? Zie mijn aanbod op www.smaragd-coaching.nl. Je bent van harte welkom!